Nauczyciel podlega odpowiedzialności cywilnej, karnej, porządkowej i dyscyplinarnej. W tym artykule skupimy się jednak na odpowiedzialności dyscyplinarnej, której kwestię regulują Karta Nauczyciela oraz Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2016 roku. Jak wygląda postępowanie dyscyplinarne w szkole i w jaki sposób nauczyciel może zadbać o swoje prawa?
Spis treści
Na czym polega odpowiedzialność dyscyplinarna nauczyciela?
Zgodnie z artykułem 75 Karty Nauczyciela odpowiedzialność dyscyplinarna nauczyciela odnosi się do uchybień wobec godności zawodu nauczyciela oraz uchybień wobec obowiązków określonych w artykule 6 tej ustawy. Chodzi tutaj między innymi o rzetelne realizowanie zadań związanych z zajmowanym stanowiskiem, zapewnienie uczniom bezpieczeństwa, wspieranie rozwoju uczniów, dbanie o własny rozwój i doskonalenie zawodowe, nauczanie zgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz kształtowanie w uczniach postaw moralnych i obywatelskich. Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli obejmuje również czyny związane z naruszeniem praw i dobra dziecka. Więcej na temat odpowiedzialności prawnej nauczycieli można znaleźć na stronie: https://www.kpgio.pl/odpowiedzialnosc-nauczyciela/.
Postępowanie dyscyplinarne – jak wygląda procedura?
Szczegółowe przepisy dotyczące procedury postępowania dyscyplinarnego wobec nauczycieli zostały ujęte w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2016 roku, a także w Karcie Nauczyciela.
Procedura postępowania dyscyplinarnego obejmuje:
- Prowadzenie postępowania wyjaśniającego przez rzecznika dyscyplinarnego.
- Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego bądź odmowa wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przez komisję dyscyplinarną pierwszej instancji.
- Wydanie orzeczenia o ukaraniu, uniewinnieniu lub umorzeniu postępowania przez komisję dyscyplinarną pierwszej instancji.
- Odwołanie do odwoławczej komisji dyscyplinarnej (na wniosek rzecznika dyscyplinarnego lub obwinionego).
- Wydanie orzeczenia przez komisję odwoławczą: utrzymanie orzeczenia komisji pierwszej instancji w mocy lub częściowe lub całościowe uchylenie orzeczenia.
- Odwołanie do sądu powszechnego na wniosek rzecznika dyscyplinarnego lub obwinionego.
W razie udowodnienia winy komisja dyscyplinarna wymierza nauczycielowi karę w postaci nagany z ostrzeżeniem, zwolnienia z pracy, zwolnienia wraz z zakazem przyjmowania do pracy w zawodzie przez okres 3 lat lub wydalenia z zawodu nauczyciela.
Prawa nauczyciela w trakcie postępowania dyscyplinarnego
Nauczyciela uważa się za niewinnego, dopóki komisja dyscyplinarna nie wyda prawomocnego wyroku stwierdzającego jego winę. Niemożliwe do usunięcia wątpliwości rozstrzyga się na korzyść nauczyciela (zasada in dubio reo). W trakcie postępowania dyscyplinarnego nauczyciel nie może zostać zwolniony z pracy. Niemniej dyrektor może zawiesić nauczyciela w pełnieniu obowiązków ze względu na powagę sprawy, wiarygodność zarzutów lub jeżeli sprawa dotyczy naruszenia prawa i dobra dziecka. Organ prowadzący szkołę i dyrektor mają jednak obowiązek występowania w obronie nauczyciela w razie naruszenia jego praw (np. w razie wystąpienia mobbingu w związku z postawionymi zarzutami).
Wsparcie prawne podczas postępowania dyscyplinarnego
Zarówno w trakcie postępowania wyjaśniającego, jak i już po wszczęciu postępowania przez komisję dyscyplinarną nauczyciel ma prawo do wybrania obrońcy (maksymalnie dwóch). Nie musi to być osoba o wykształceniu prawniczym, jednak z uwagi na grożące konsekwencje (zwolnienie z pracy, wydalenie z zawodu) warto polegać na adwokatach i radcach prawnych specjalizujących się w prawie oświatowym.
Prawnik ma takie same uprawnienia jak swój klient – może m.in. zapoznawać się z aktami sprawy, brać udział w rozprawach, składać wnioski formalne i dowodowe, a także składać odwołania do komisji odwoławczej i sądu powszechnego. Ponadto, w odróżnieniu od nauczyciela, obrońca może być obecny podczas przesłuchania niepełnoletniego świadka. Więcej informacji na temat wsparcia prawnego dla nauczycieli można znaleźć na stronie Kancelarii Prawa Oświatowego i Gospodarczego, która specjalizuje się w tego typu sprawach: https://www.kpgio.pl/
